Biyomimikri nedir? Biyomimikri örnekleri nelerdir?

Biyomimikri olayını dünyada ilk kez Janine M. Benyu bulmuştur. 1997 yılında Janine M. Benyus tarafından yayımlanan “Biomimicry: Innovation Inspired by Nature” adlı kitabında kullandığı bilinmektedir. Tarihsel süreç boyunca da biyomimikrinin kullanım alanı yaygınlaşarak yenilikçi bir disiplin olmuştur.

Biyomimikri ne anlama gelir?

Biyomimikri terimi , doğadan ilham alarak ve doğayı taklit ederek insan problemleri, insan ihtiyaçları için çözüm üreten bir disiplin olarak tanımlanabilir. Bu disiplin sadece elde edilen somut ürünün ya da çözümün değil kullanılan sistemi ve aşamaların tamamını da içermektedir. “Biyo” kelimesi Latin dilinde “yaşam” anlamına gelirken “mimesis” kelimesi de “taklit etmek” anlamına gelmektedir. Yani insanların karşılaştıkları sorunları çözmek için doğayı örnek alarak; başka bir deyişle doğadan esinlenerek çeşitli buluşlar yapmasıdır. En basit örneği hızlı tren modelini yaparken yalıçapkını kuşunun gagasından esinlenilmesidir. Türkçe karşılığı “Biyotaklit” olarak bilinmektedir. Aslında Biyotaklit doğadaki canlıların yaşadıkları ortama uyum sağlamak ve hayatta kalmak için yaptıkları bazı davranışlardır. Ağaç kurbağasının yeşil renkli olması ve biraz yaprağa benzemesi, çalı çekirgelerinin, çalı ve bir ağaç sapına benzemeleri “biyotaklit” örneğidir. Buradan yola çıkarak insanların doğadan ilham alması veya taklit etmesi de biyotaklit olarak gösterilip tanımsal olarak farklı bir kelimeye ihtiyaç duyulmamıştır. Biz bu bölümde sadece böceklerin bazı özelliklerinden esinlenerek ya da taklit edilerek tasarlanmış veya tasarım aşamasında olan belirli örnekleri ele alacağız.

Böceklerle İlgili Biyomimikri Örnekleri

Sinek kulağındaki tasarım işitme aletlerinde devrim yapacak California Üniversitesi Beyin Araştırma Enstitüsü’nün fizyoloji bölümündeki araştırmacılar, daha hassas işitme cihazları üretebilmek için doğadaki işitme sistemlerini incelemişlerdir. Yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda Ormia ochracea (Diptera: Tachinidae) isimli sinek türünün dişisinin I. göğüs segmentinin yanında, ön bacakların temelinde çok küçük boyutlarda olmasına rağmen oldukça işlevsel olan işitme organının şeklini incelemişler. Bu organın sahip olduğu yapısı örnek alınarak işitme aleti
gelişiminde bir devrim yapacağı anlaşılmıştır. Bu organın, sesin geldiği
yönü mükemmel bir şekilde saptayabildiği bulunmuştur. Dişi sineğin, sesin geldiği yeri hatasız olarak bulabilmesi soyunun devamı için şarttır. Çünkü kendi yavrularının (larvalarının) beslenebileceği bir kaynağı bulmak
zorundadır. Dişiler yumurtalarını, çiftleşme için ses çıkartan bir karaçekirgenin (Orthoptera: Gryllidae) üzerine bırakarak çıkacak
asalak (parazitoid) larvalarının onunla beslenmelerini sağlar.

Biyomimikri ile Sıcaklık Sensörü Tasarımı

Erkek kelebeklerin dişileri cezbetmek için parlak renklenmelerinin daha çok mikro yapılarının sorumlu olduğu kabul edilmiştir. Bununla birlikte, az sayıdaki araştırmalar, içten ölçekli mikro yapıları hem yansıyan hem de iletilen yoğunluklar ve görüş açısı açısından genel kelebek görünürlüğüyle açıkça ilişkilendirmiştir. Odaklanmış lazer tekniği kullanarak, iki Morpho spp. (Lepidoptera: Nymphalidae) kelebek türünün tek ölçekli mikro yapılarıyla ve bunların göze çarpan geniş açı görüşlerinin arkasındaki
mekanizmalarda bulunan mutlak yansıma ve oranı araştırılmıştır. Ölçümler, bazı mikro yapıların, bir düzlemde 100 dereceyi aştığı ve diğerinde 15 derecelik bir açıyla, mavi ışığın %75’ini yansıttığını göstermiştir. Çok daha saydam ölçeklerin üstünde ikinci katmanın daha şeffaf ölçeklerde birleşmesinin çok güçlü kırınımlara yol açtığını ve bu efektin, olay ışığının yansıdığı açı aralığını daha da artırmak için hareket ettiğini göstermiştir.

Biyomimikri Su tutmayan Giysi Tasarımı

Morpho rhetenor (Lepidoptera: Nymphalidae) türünün kanatları fotonik kristal yapı oluşturur. Bu yapı, ışığın diğer bütün dalga boylarını geçirip maviyi yansıtarak kelebek kanadının mavi görünmesini sağlar. Bu kelebeğin kanatlarının nilüfer yaprakları gibi pürüzlü bir yüzeye sahip olması yağmur damlalarının yüzeye yayılmadan uuvarlanarak ilerlemesini ve beraberinde kirleri de götürmesini sağlar. Araştırmacılar bu kelebeği taklit ederek tıpkı onun gibi parlak renklere sahip ve su sevmeyen malzemeler ortaya çıkarmaktadırlar. Bunlardan biri de Morphotex kumaşları denilen üründür. Teijin tarafından Japonya’da üretilen Morphotex, geleneksel boya işleminde kullanılan boyalar veya
pigmentler ve su ve enerji miktarını gerektirmediği bildirilmiştir.

Kaynak ve Devamı İçin>> Bitki Koruma