Süs Ağaçları

Türkiye’de bahçe ve peyzaj alanlanlarında kullanılan süs ağaçları vardır. A’dan Z’ye ülkemizde yetiştirilen ve süs amaçlı kullanılan süs ağaçları şu şekilde sıralanabilir.

  1. Akasya Ağacı (Acacia): Çoğunluğu ağaççık ya da ağaç, bazıları da çalı formundadır. Subtropik ve tropik bölgelerde yetişmektedir. Her dem yeşil ve yazın yeşil türleri vardır. Dikenli ya da dikensiz olabilir. Yaprakları bileşik tüysü yaprak durumunda ve birçok yaprakçıktan meydana gelmiştir. Çiçekleri çok gösterişlidir. Akasya Ağacının önemli 2 türü ise şu şekildedir; Acacia dealbata: Gümüşi akasya (yalancı mimoza), Acacia cyanophylla: Kıbrıs akasyası.
  2. Akçaağaç (Acer): Çoğunlukla ağaç ve ağaççık, bazen de çalı formundadır. Hemen hepsi yazın yeşildir. Kuzey yarımkürede yetişmektedir. 100’ den fazla türü vardır. En önemli özelliği tohumları çift kanatlı olması ve salkım hâlinde bulunmasıdır. Ayrıca yaprakları karşılıklı dizilmiş zarif parçalı, güzel yapraklıdır. Akçaağaçların önemli türleri ise şu şeklidedir; Ova akçaağacı (Acer campestre), Dişbudak yapraklı akçaağaç (Acer negundo Acer negundo), Japon alev akçaağacı (Acer palmatum), Çınar yapraklı akçaağaç (Acer platanoides), Kırmızı Akçaağaç (Acer rubrum), (Gümüşi akçaağaç) macer saccharinum.
  3. Atkestanesi (Aesculus): Onüç kadar türü bulunan, yaprak döken ağaç ve çalılardır. Genellikle büyük ağaçlardır. Çiçekleri salkım şeklindedir ve mayısta açar. Gösterişli çiçekleri vardır. Çeşitli türleri yukarı doğru kümelenen, bol miktarda ve salkım şeklinde açan gösterişli çiçekleri yüzünden dekoratif bir ağaçtır. Kırmızı, sarı, pembe ve beyaz çiçek açan türleri vardır. Yaprakları genellikle 5 parçalıdır. Atkestanesi çeşitleri; (Aesculus carnea) Kırmızı çiçekli atkestanesi, Aesculus hippocastanum, Beyaz çiçekli atkestanesi,
  4. Katalpa (Catalpa): Kuzey Amerika’ da doğal olarak yetişmektedir. Gösterişli çiçekleri ve güzel yaprakları sebebiyle peyzajda kullanılan bu bitki, puro ağacı veya sigara ağacı olarak da bilinir. Kısa gövdeli yuvarlak ve seyrek bir taca sahiptir. Yazın yeşil bitkidir. Yaprakları yürek şeklinde, ucu sivri, 10 – 20 cm genişlik ve uzunluktadır. Yapraklar karşılıklı dizilmiştir. Yaprak rengi açık yeşildir. Katalpa ağacının bazı türleri; (Catalpa bignonioides) Puro ya da sigara ağacı.
  5. Kayın (Facus): Avrupa, Asya, Kuzey ve Güney Amerika, Japonya ve ülkemizde doğal olarak yaşar. Boylu, geniş kubbeli ve güçlü tepeli ağaçlardır. Düzgün, gri kabuklu ve yazın yeşil ağaçlardır. Bol sayıda kökleri vardır. Yaprakları sade, oval biçimli, kenarları dişli veya tamdır. Erkek çiçekler alt yaprakların, dişi çiçekler üst yaprakların koltuğunda bulunur. Çiçekleri küçük ve gösterişsizdir. Meyveleri ilginçtir ve alman fıstığı olarak bilinir. Kayın ağacı türleri; Fagus orientalis (Doğu kayını), Fagus sylvatica (Batı kayını),
  6. Sığla (Liquidamber): Asya, Amerika ve bu arada ülkemizde de doğal olarak yetişmektedir. 20 – 30 m kadar boylanabilmektedir. Kışın yaprağını döken, yuvarlak tepeli ağaçlardır. Gövde kabukları yaralandığında, balsam kanalları oluşur ve yaralardan sığla yağı denen kokulu bir sıvı akar. Bu sıvı yan ürün olarak hasat edilir ve esansların ana maddesini oluşturur. Yaprakları uzunca saplı, akçaağaç yaprağına benzer. Sığla ağacı türleri; Liquidamber orientalis: Günlük ağacı, Liquidamber styraciflua Amerikan sığla ağacı.
  7. Manolya (Magnolia): Asya, Kuzey ve Orta Amerika’ da doğal olarak yaşamaktadırlar. 80 kadar türü bulunmaktadır. Her dem yeşil veya yazın yeşil ağaç ve ağaççık formundadır. Yaprakları büyük, saplıdır. Çiçekleri göz alıcıdır. Çiçek renkleri beyaz, eflatun, pembe, mor ve sarı olabilir. Bazı türleri 30 cm’ yi bulan çiçek çapları ile en iri çiçek açan ağaç unvanını alırlar. Meyve genellikle odunsu kapsül meyve durumunda olup kozalağı andırır. Manolya ağaçlarının diğer türleri, Magnolia grandiflora İri çiçekli manolya, Magnolia x soulangeana Soulange manolyası.
  8. Süs Elması (Malus): Süs – çiçek elmalarının Avrupa, Asya ve Amerika’ da yetişen 25 kadar çeşidi bulunmaktadır. 3–12 m kadar boylanan bitkilerdir. Bunların kültür formları zamanla anaçlara dönüş yapar. Süs elmalarının, özellikle Amerika’ da yetiştirilmelerine ve ıslahına çalışılmaktadır. Ana türler olan elmaların büyük kısmı Asya kökenlidir. Elmalar misket elmaları ve çiçek elmaları olarak ikiye ayrılmaktadır. Japonya’da yetiştirilenlerin meyveleri de, özellikle dekoratiftir. Süs elmalarının bazıları da yaprakları nedeniyle düzenleme elemanı olarak kullanılır. Süs elma ağacı çeşitleri; Malus floribunda Bol çiçekli elma, Malus communis Yabani elma,
  9. Kavak (Populus): Dünyanın ılıman bölgelerinde yayılmış 100 kadar türü vardır. Ülkemizde de doğal olarak yetişmektedir. Hızlı büyürler. Kavaklar alkali topraklardan hoşlanırlar. Hem ıslak hem de kuru yetişme yerlerinde ve hafif kumlu topraklarda yetişebilen ağaçlardır. Ancak, kavakların çoğunu durgun sudan, asidik ve kuru topraklardan uzak tutulmalıdır. Yazın yeşil, piramit veya geniş bir habitüse sahip boylu ağaçlardır. Gövde önce düzgün ileri yaşlarda kalın ve derin yarıklıdır. Kavak ağacı türleri; Populus alba Ak kavak, Populus nigra Kara kavak, Populus tremula Titrek kavak, Populus canadensis Kanada kavağı.
  10. Meşe (Quercus): Meşe cinsine dahil 280 kadar tür, yeryüzünde kuzey yarımkürede geniş bir yayılış gösterirler. Pek çok tür ülkemizde doğal olarak yayılım gösterir. Yaprak döken meşeler kızıl ve ak meşe olmak üzere iki gruba ayrılır. Kızıl meşelerin yaprakları loblu ve noktalı, formları ise piramit şeklindedir. Ak meşelerin ise yuvarlak, loblu yaprakları vardır. Çoğunlukla kışın yaprağını döken, bazıları da hep yeşil ya da yarı- hep yeşil olan çoğu büyük ağaçlardır. Meşe ağaçları çeşitleri; Quercus ilex Pırnal meşesi – hep yeşil meşeler grubu, Quercus palustris Bataklık meşesi – egzotik meşeler grubu- , Quercus robur Saplı meşe – akmeşeler grubu-, Quercus rubra Kırmızı Amerikan meşesi – egzotik meşeler grubu –
  11. Çınar (Platanus): Kuzey Amerika ile Güney-doğu Hindistan’ a kadar olan bölgede ve ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Dünyada 6-7 türü olan bir bitkidir. 40 metre kadar boylanır. Çok geniş tepeli, boylu, kalın dallı ve çok uzun ömürlü ağaçlardır. 500 yıl kadar yaşamaktadırlar. Akarsu boylarında ve dere yataklarında yetişen, hızlı gelişen, sürgün verme yeteneği yüksek türlerdir. Dalları kalın ve uzundur. Yaprakları 3-5-7 lobludur. Çınar ağacı çeşitleri; Platanus occidentalis Batı çınarı, Platanus orientalis Doğu çınarı.
  12. Ihlamur (Tilia): Kuzey kürede 30 kadar türü yetişir. Çok iyi bir cadde ağacıdır. Temiz hava ortamlardan, nemli ve derin topraklardan hoşlanır. Çoğunlukla yaz yeşilidir. Bin yıl kadar yaşayabilmektedir. Yaprakları sarmal diziliştedir. Yapraklar yürek şeklinde, kenarları dişli, uzun saplıdır. Çiçekleri haziran- temmuzda açar. Çiçekler sarımsı- beyaz renkli ve kokuludur. Meyveleri küremsi- oval, kalın kabuklu, kapalı kapsül biçimindedir. Ihlamur ağacı çeşitleri; Tilia grandiflora Büyük yapraklı ıhlamur, Tilia microphylla Küçük yapraklı ıhlamuri, Tilia tomentosa Gümüşi ıhlamur.