Bakla Nedir? Bakla Nerelerde Yetişir?

Bakla hangi vitaminleri içerir?

Bakla tüketimin sağlık açısından da oldukça faydaları vardır. Yemeklik yapımında kullanılacak baklagiller vitamin ve minarel açısından çok faydalıdır. Baklanın sağlığa faydaları nelerdir, Baklada hangi vitaminler vardır. Bakla nasıl tüketilmelidir? Taze baklalarda; A, B1, B2, C vitaminleri bulunmaktadır. 100 gram taze yağ bakla tohumunda % 17 kuru madde, % 5 protein, % 3 yağ ve % 6 karbonhidrat bulunmaktadır. Yerli kuru baklalarımızda protein miktarı % 23’e kadar çıkmaktadır. Bunlardan başka % 42 nişasta, % 3,4 ham şeker, az miktarda pektin ve zamk maddeleri bulunmaktadır. Kuru bakla % 20–36 protein içeriği ile hem insan hem de hayvan beslenmesinde büyük önemi taşır. Erken olgunlaşan çeşitlerde protein oranı düşerken geç olgunlaşan çeşitlerde protein oranı artmaktadır. Bakla Yetiştiriciliği >>

Bakla nerelerde yetişmektedir?

Baklanın yetiştiği yerler; Büyük taneli baklalar Suriye, Filistin, Tunus, Cezayir, Fas, Yunanistan ve Türkiye’nin güney kısmında; küçük taneli baklalar ise İran, Türkmenistan, Afganistan ve Kuzey Hindistan’da toplanmıştır. Ana yurdu Avrupa ve Asya kıtaları olan baklanın 5.000 yıl kadar önceleri Çin’de yetiştirildiği eski metinlerde görülmektedir. İnsanların beslenmesinde önemli bir yeri olan bakla, içerdiği bitkisel proteinin zenginliği nedeniyle çok eski zamanlardan beri ülkemizde ve birçok ülkede de değişik şekillerde tüketilmektedir.

Bakla çiçekleri

Yaprak koltuklarında meydana gelen bakla çiçekleri salkım şeklindedir. Bir salkımda 2 ile 12 arasında çiçek bulunabilir. Çiçekler, kapalı çan şeklindedir. 5 adet çanak yaprak çiçek sapından sonra alttan birleşmiş tüp şeklindedir, üst kısmında ise birbirinden ayrılarak kendini belli eder. Çanak yapraklardan ön taraftaki üç tanesi büyük, sırt tarafındaki iki tanesi kısadır. Çanak yaprakların oluşturduğu tüp içinde beş adet taç yaprağı bulunur. Bu taç yapraklardan en dışta yer alan yaprağa bayrak adı verilir.

Bakla Meyvesi

Bitki üzerindeki çiçekler döllendikten sonra bakla şeklindeki meyve
olgunlaşmaya başlar. Baklalar 4 ile 35 cm uzunluğunda; dar veya geniş, basık veya sarkık durumda gövde üzerindeki yaprak koltuklarında asılı olarak bulunur. Yaprak koltuklarında 2 ile 12 arasında çiçek oluĢmasına rağmen olgunlaşan bakla sayısı 2 ile 5 arasında değişir. Ekolojik koşullara ve çeşit özelliğine bağlı olarak bir bakladaki tohum sayısı 1 ,ile 7 arasındadır. Başlangıçta baklada meyve düzdür. Tohumlar olgunlaştıkça tohumların üzerini örten kabuk, tohumların şekil ve iriliğine göre girintili çıkıntılı bir görünüm alır. Bakla rengi başlangıçta yeşildir. Daha sonra sararır, tohumların olgunluk dönemine doğru koyu kahverengi veya siyah bir renk alır. Olgunlaşan ve kuru bakla için hasat olgunluğuna gelmiş baklalar çeĢit özelliğine göre çatlar veya çatlamaz. Baklaların içinde bulunan danelerin irilik, şekil ve sayıları çeşitlere göre değişiklik gösterir.

Türkiye’de yetişen bakla çeşitleri?

1. Sakız baklası: Memleketimizin birçok bölgesinde tanınan ve yetiştirilen çok lezzetli, gevrek bir çeşittir. Açık yeşil renkteki kapçıklı meyveleri ortalama 15 santim kadar uzunluk alır. Oldukça erken yetiştiğinden yetiştiriciye iyi kazanç sağlar. Sakız baklasının kuru danesi iri, yassı, açık kahverengidir. Kolay piştiğinden ve lezzetli olduğundan çok aranır. Danenin alt tarafı basık çukurdur. Bu işareti ile kolayca tanınır.
2. Sevil baklası: Bitki boyu 1 metreyi aşar. Kapçıklı meyveleri de ince uzun şekillidir. 15-20 santim kadar boy ve 2 santim kadar da genişlik alır. Kapçık içinde 5-8 adet bakla bulunur. Baklalar iri ve gösterişli olduklarından kuruyunca 1000 adedi 1,5 kiloyu geçer. Erken yetişen, kolay pişen, konserveciliğe elverişli bir bakla çeşididir.
3. Kara bakla: Kısa boylu bitkide koyu esmer yeşil, kısa kapçıklar içindeki daneler küçüktür. Turfanda yetiĢtiği için tarla ve bahçelerde ziraatı yapılır ise de güç piştiğinden ve kalitesi de çok iyi lmadığından makbul sayılmaz.
4. Hayvan baklası: Kurutularak süt hayvanlarının beslenmesinde kullanılır. Esmer renkli, küçük ve sert daneli fakat verimlidir.

Baklanın sulaması nasıl yapılır?

Bakla, yağış miktarının iyi olduğu yerlerde sulama yapılmasına gerek duymaz. Baklada kışlık ekimlerde yağışın yeterli olması hâlinde sulamaya
gerek yoktur. Ancak yağışların yeterli olmadığı dönemlerde sulama yapılmalıdır. Yazlık ekimlerde ise sulanmalıdır. Bakla yetiştiriciliğinde toprakta yeterli nem olmadığı zaman çiçeklenmeden önce ve dane doldurma döneminde mutlaka sulama yapılmalıdır. Çiçeklenme
döneminde sulama, çiçeklerin bakla bağlamasını, dane doldurma döneminde ise danenin bin dane ağırlığını artırır. Sulanan bitkiler hızlı büyür ve zararlılara karşı daha dayanıklı olur.

Bakla yetiştiriciliğinde yanabi otlarla mücadele

Baklanın önemli düşmanları arasında orobanş ve küsküt yer alır. Bunlar, bitkiyi zayıf düşürür. Önemli verim kaybına yol açar. Orobanş ile en güvenli mücadele yöntemi orobanşların tohum oluşturmadan sökülerek yakılmasıdır. Orobanşla bulaşmış tarlaya uzunca bir süre bakla ekimi yapılmamalıdır. Küsküt de asalak olarak bakla bitkisine zarar verir. Mücadelesi ise küskütün görüldüğü dönemde üzerine sarıldığı bitki ile birlikte sökülüp yakılması şeklindedir. Baklada yabancı otlara karşı kimyasal ve mekanik mücadele yapılır.