Bitkilere yani ağaç ve fidanlara uygulanan göz aşısı belirli tarihlerde yapılırsa sağlıklı bir aşı yapılmış olur. Esasen meyve ağaçları ve fidanlara sık sık uygulanan göz aşının tutabilmesi için şu tarih aralıklarında yapmanız tavsiye edilir; İlkbahar mevsiminin mart ve nisan ayları erken sürgün aşı dönemi demektir. Mayıs ayının sonları ve haziran ayının ilk haftası göz aşısı – genç sürgün göz aşısı zamanıdır. Durgun aşı dönemi olarak bilnen göz aşısı ise temmuz sonu başlar eylül ayının ilk haftasına kadar devam eder.
Göz aşısı kendi içinde farklı gruplara ayrılır. Yine bazı aşı türleri farklı aylarda yapılır. Şimdi göz aşısının türleri hakkında bilgi vereceğiz. Göz aşıları iklimsel koşulların göz önüne alınarak yapılmasında büyük yarar sağlamaktadır.
· Durgun Göz Aşısı: Durgun aşı türü yaz aylarında uygulanır. Genel olarak Temmuz sonu ile Eylül ayının ilk haftasına kadar sürer. Bu dönem meyve fidanlarının çoğaltılmasında en önemli bir dönemi kapsar. Anaç üzerine takılan göz, aynı yıl tutar, fakat kışa girildiğinden uyanmayıp, ertesi yıl ilkbaharda sürer. Daha çok, kışları soğuk geçen yerlerde uygulanır. Durgun aşıda gözler, o yılın sürgünlerinden alınırlar.
· Flüt Göz Aşısı: Bu aşı yama göz aşısına benzer. Farkı, çıkartılan kabuk parçasının gövdeyi hemen tamamen saracak şekilde büyük olmasıdır.
· Sürgün Göz Aşısı: Sürgün aşı türünde göz anaca takıldığı yıl uyanır ve aynı yıl sürgün verir. Uygulanış tekniği durgun göz aşıya benzer, ilkbaharda anaç kabuk vermeye başladığı zaman yapılır. Aşı sürgünlerinin, kışın şiddetli soğuklardan zarar görmeleri tehlikesi vardır. Onun için, sürgün göz aşısı, kışları ılık geçen yerlerde yapılır. Sürgün göz aşısı, aşıya ve yerine göre İlkbahar (Erken) Sürgün Göz Aşısı Mart ile Nisan aylarında anaca su yürümeye başladığında uygulanır. Aşı için gerekli kalemler durgun mevsimde alınıp, aşı zamanına kadar saklanır. Geç Sürgün Göz Aşısı Mayıs sonu veya Haziranın ilk haftasından itibaren yapılabilir geç sürgün aşısı temmuz ayına kadar devam eder.
· T Göz Aşısı – Kalkan Aşı: Aşı türleri içinde çok tercih edilen bir yöntemdir. T aşısı 6 mm ile 2.5 cm arasındaki çapa sahip anaçlara büyüme devresinde uygulanır. Aşı topraktan 5 ile 25 cm yükseklikte yapılır. Anaç T şeklinde kesilir. Göz ise kalkan şeklinde odunlu ve odunsuz olarak kesilir ve anaçta açılan T içerisine yerleştirilir. Aşı yeri rafya ile hava almayacak şekilde bağlanır. Meyve ağaçlarında göz aşısı ne zaman yapılır? >>
· Ters T Göz Aşısı: Yağmurlu bölgelerde tercih edidilen bir aşı türüdür. Yağmur sularının açılan T içerisine girmemesi ve enfeksiyon oluşmaması için ters T aşı metodu ile aşı işlemi yapılır. Ters T aşısistemine göre anaçta yapılan kesim ters T şeklinde olup, aşı gözü alınırken de kalemdeki kesim üstten alta doğru yapılmalıdır.
· Yama Göz Aşısı: Dikdörtgen biçimindeki bir kabuk parçasının anaçtan kesilip çıkarılması (üzerinde bir göz bulunan) ve kalem üzerinde aynı büyüklükte bir kabuk parçasının çıkartılıp yerine anaçtan kesilen ve bir göz ihtiva eden parçanın anaç üzerine yerleştirilmesi şeklinde olur. Genellikle T göz aşısının başarısız olduğu tür ve çeşitlerde uygulanır. Bu aşıda başarılı olmak için, gece ve gündüz ısı farkının az olduğu dönemler seçilmelidir. Aşı çabuk yapılıp, çabuk bağlanmalıdır.
· Yongalı Göz Aşısı: Bu aşı metodu ilkbaharda büyüme başlamadan önce veya yaz aylarında su noksanlığı veya başka bir sebeple büyümenin durduğu hallerde kabuğun odundan kolayca ayrılmadığı zamanlarda yapılır. En önemli nokta, anaçta açılan T’ye yongalı gözün çok iyi yerleştirilmesi ve çok iyi bağlanmasıdır. Yongalı göz aşısı, durgun mevsimin dışında, Nisan ve Mayıs aylarında, arazi koşullarında durgun gözlerle yapılabilir.